مواضع همزه‌ی قطع عبارتند از:
۱) اسماء←مصدر ثلاثی و رباعی.
۲) افعال←ماضی ثلاثی، ماضی رباعی و امر آن مصادر.
۳) حروف←مطلقًا به غیر از«ال» تعریف.
همزه ی قطع در اسماء :
مثل: ﴿إِنَّ هٰذَا لَفِی ٱلصُّحُفِ ٱلْأُولَی ۞ صُحُفِ إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَی﴾.
و مثل: ﴿وَ بِٱلْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا﴾.
و مثل: ﴿لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ ٱللّٰهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ﴾.
همزه ی قطع در افعال و مصادر :
مواضع همزه‌ی قطع در افعال و مصادر عبارتند از:
۱) فعل ماضی ثلاثی.
مثل: ﴿وَ یَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ ٱللّٰهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ﴾.
و مثل: ﴿فِی بُیُوتٍ أَذِنَ ٱللّٰهُ أَنْ تُرْفَعَ﴾.
و مصدر،
مثل: ﴿وَ قَالُوا هٰذَا إِفْکٌ مُبِینٌ﴾.
۲) فعل ماضی رباعی.
مثل: ﴿إِنَّا قَدْ أُوحِیَ إِلَیْنَا أَنَّ ٱلْعَذَابَ عَلَی مَنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّی﴾.
و مثل: ﴿ٱلَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْءٍ خَلَقَهُ﴾.
مصدر،
مثل: ﴿إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَ تَوْفِیقًا﴾.
۳) فعل مضارع مطلقًا.
مثل: ﴿إِنَّنِی مَعَکُمَا أَسْمَعُ وَ أَرَی﴾.
و مثل: ﴿وَ مَا أُبَرِّئُ نَفْسِی﴾.
و مثل: ﴿قَالَ أَنَا أُحْیِی وَ أُمِیتُ﴾.
۴) فعل امر رباعی.
مثل: ﴿أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ یَوْمَ یَأْتُونَنَا﴾.
و مثل: ﴿وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی﴾.
همزه ی قطع در حروف:
همزه‌ی قطع در جمیع حروف - به غیر از «ال» تعریف - یافت می‌شود.
مثل: ﴿ إِنَّ ٱللّٰهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ ﴾.
و مثل: ﴿ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ ٱللهُ لَهُمْ﴾.
و مثل: ﴿ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَهَا لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا عَشِیَّةً أَوْ ضُحَاهَا﴾.
مواضع مفتوح بودن همزه ی قطع:
مواضعی که همزه‌ی قطع به صورت مفتوح است، عبارتند از:
۱) فعل ماضی ثلاثی مبنیّ معلوم.
مثل: ﴿وَ یَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ ٱللّٰهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ﴾.
و مثل: ﴿فِی بُیُوتٍ أَذِنَ ٱللّٰهُ أَنْ تُرْفَعَ﴾.
۲) فعل ماضی رباعی مبنیّ معلوم.
مثل: ﴿إِنَّا قَدْ أُوحِیَ إِلَیْنَا أَنَّ ٱلْعَذَابَ عَلَی مَنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّی﴾.
و مثل: ﴿ٱلَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْءٍ خَلَقَهُ ﴾.
۳) فعل مضارع.
مثل: ﴿إِنَّنِی مَعَکُمَا أَسْمَعُ وَ أَرَی﴾.
و مثل: ﴿وَ مَا أُبَرِّئُ نَفْسِی﴾.
۴) فعل امر؛
مثل: ﴿ أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ یَوْمَ یَأْتُونَنَا﴾.
و مثل: ﴿وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی﴾.
۵) مصدر فعل ماضی ثلاثی←همزه‌ی قطع گاهی مفتوح است و گاهی مکسور. -
مفتوح، مثل: ﴿وَ لَا أَعْصِی لَکَ أَمْرًا﴾. و مثل: ﴿وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا﴾.
و مکسور، مثل: ﴿فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ﴾. و مثل: ﴿وَ قَالُوا هٰذَا إِفْکٌ مُبِینٌ﴾.
مواضع مکسور بودن همزه ی قطع :
مواضعی که همزه‌ی قطع به صورت مکسور است، عبارتند از:
۱) مصدر فعل ماضی رباعی.
مثل: ﴿إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَ تَوْفِیقًا﴾.
و مثل: ﴿فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ﴾.
۲) مصدر فعل ماضی ثلاثی.
همچنان که امثله‌ی آن ذکر شد.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
منبع: